Zajęcia z receptury dla kierunku Zielarstwo. Nazwy łacińskie i ich skróty stosowane w recepturze. Część I.

Wybrane skróty wg dra med. Jerzego Modrakowskiego (uzupełnione i poprawione):

Recipe = Rp. – weź, receptura, recepta

Postać surowca (pogrubione – w znaczeniu weź…):

Rhizomatis = Rhiz. – kłączy

Rhizoma – kłącze, l.mn. rhizomata – kłącza

Radicis = Rad. – korzeni

Radix – korzeń, l.mn. radices – korzenie

Ligni = Lig. – drewna

Lignum – drewno, l.mn. ligna

Corticis = Cort. – kory

Cortex – kora, l.mn. cortices

Foliorum = Fol. – liści

Folium – liść, l.mn. folia – liście

Herbae = Herb. – ziela

Herba – ziele, l.mn. herbae

Seminis = Sem. – nasion

Semen – nasienie, nasiono; l.mn. semina – nasiona

Florum = Flor. – kwiatów

Flos – kwiat, l.mn. flores – kwiaty

Tuberum = Tub. – bulw

Tuber – bulwa, l.mn. tubera – bulwy

Resinae = Res. – żywicy

Olei = Ol. – oleju, olejku

Oleum – olej, l.mn. olea – oleje

Inne surowce zielarskie:

Anthodium – koszyczek, l.mn. anthodia – koszyczki

Bacca – jagoda, l.mn. baccae – jagody

Caput – główka (np. makówka) Caput Papaveris, l.mn.  capita – główki

Corolla – korona, l.mn. corollae – korony

Embryo – zarodek, l.mn. embryones – zarodki

Exocarpium – naowocnia, l.mn. exocarpia – naowocnie

Gemma – pączek, l.mn. gemmae – pączki

Glandula – gruczoł, l.mn. glandulae – gruczoły

Inflorescentia – kwiatostan, l.mn.  inflorescentiae – kwiatostany

Nux – orzech, l.mn. nuces – orzechy

Pericarpium – owocnia, l.mn. pericarpia – owocnie

Petalum – płatek korony, l.mn. petala – płatki korony

Spora – zarodnik, l.mn. sporae – zarodniki

Stigma – znamię, l.mn. stigmae – znamiona

Stipes – młody pęd, l.mn. stipites – młode pędy

Strobilus – szyszka, l.mn.  strobili – szyszki

Constituens i postać sporządzanego leku:

Aqua = Aq. – woda

Liquoris = Liq. – płyn

Solutionis = Sol. – roztwór

Decocti = Dec. Dct. – odwar

Macerationis = Mac. – macerat

Infusi = Inf. – napar

Saturiationis = Sat. – nasycony

Tincturae = Tct., Tinct., Tt. – nalewka

Sirupi = Sir. – syrop

Emulsionis = Emuls. – emulsja

Extracti = Extr. – wyciąg, ekstrakt

Pulveris = Pulv. – proszek

Unguenti = Ungt., Ung. – maść

Pastae = Past. – pasta

Pastillos = Past. – pastylka

Tabulettas – Tabl. – tabletka

Capsulas gelatinosas cum = Caps. gel. c. – kapsułka żelatynowa

Capsulae gelatinosae = caps. gelat. – kapsułki żelatynowe

Capsulas amylaceas = Caps. amyl. – kapsułka skrobiowa, opłatek

Capsulae amylaceae = caps. amyl. – opłatki skrobiowe

Concisorum – arum = Conc., concisus, concise – pocięty, potnij

Concentrati = Conct.

Concentratus – stężony

Concisus – pokrajany, pocięty

Contusorum – arum = Cont.

Contusus – potłuczony, rozgnieciony

Compositorum – arum = Comp., cp.

Compositus – złożony

Compressus – prasowany

Pulveratorum – arum = Pulv.

Pulvis – proszek

Pulveratus – sproszkowany

Diluti = Dil.

Dilutus – rozcieńczony

Globuli vaginalis = glob. vagin. – globulki, gałki pochwowe (do pochwy)

Guttae, guttas = Gtt, gutt. – krople, kropel

Postać leku:

Emplastrum = Empl. – plaster

Emulsio = Emuls. – emulsja

Extractum = Extr. – wyciąg, ekstrakt

Guttae = Gtt. – krople

Infusum = Inf. – napar

Liquor = Liq. – płyn

Linimentum = Linim. – mazidło

Mixtura = Mixt. – mieszanina

Oleum = Ol. – olej

Pasta = Past. – pasta

Pilula = Pil. i pigułka

Pulvis = Pulv. – proszek

Sirupus – Sir. – syrop

Solutio = Sol. – roztwór

Species = Spec. – ziółka, mieszanka ziołowa

Suppositorium = Supp. – czopek

Tabuletta = Tabl. – tabletka

Tinctura = Tcr., Tra, t-ra, tinct. – nalewka

Unguentum = Ung. – maść

Przygotowanie leku:

Coque ad remanentem colaturam = Cq. ad rem. col.

Coque cum = Coq.c.

Coque, coquatur = coq., coqu. – gotuj

Infunde = Inf.

Macera = Mac.

Cola = Col.

Filtra = Filtr.

Consperige = Consp.

Określenie czasu:

per horas = P.h.

Coque et macera per horas = coq. et. mac. p. hor. – gotuj i maceruj przez godzinę

Deinde adde = D. adde

Colatura adde = Col. adde.

Sub finem coctionis = S.f.coct. – w końcu gotowania

Sub finem – w końcu

Post refrigerationem = p.refr.

Określenie ilości:

D.t.d. = da tales doses – daj takich dawek

Guttam I = Gtt. I

Guttas II = Gtt II

Ana = aa

Quantum satis = Q.s. – wiele trzeba (dosyć)

Quantum sufficit = Q.s. – wiele wystarcza

Numero = Nr, No. – liczba, ilość

Subscriptio:

Misce = M.

Fiat, fiant = F.

Misce fiat pulvis = M.f.p.

Misce fiannt pilulae = M. f. pil.

Misce fiant suppositorium = M. f. supp.

Fiat lege artis = F. l. a.

Massae pilularum = Massae pil.

Divide in partes aequales = Div. in p. aeq.

Da = D.

Tales doses = Tal. dos.

Dentur tales doses = D. t. d.

Da tales doses = D. tal. dos.

Ad scatulam = Ad. scat.

Ad chartam ceratam = Ad. chart. cer.

Ad usum int. – do użytku wewnętrznego, do wewnątrz

Ad usum ext. – do użytku zewnętrznego, zewnętrznie

Ad usum proprium – do użytku własnego

In vitro = In vitr.

Signa = S.

Misce, detur, signetur – m.d.s.

M.D.S. – misce, da, signa – zmieszaj, wydaj, oznacz

M.f. – misce, fiat – zmieszaj, niech zostanie zrobiony

D., d. – da, detur – daj

aa, ana – ana partes aequales – po, w równych częściach

ad, in – do, w

aut simil = aut similia – lub podobne, lub odpowiednik

Charta = chart. – papier, torebka papierowa

c. = cum – z

c.pip. – cum pipetta – z zakraplaczem

cito!, statim! – prędko!, natychmiast!

Divide in partes = Div. in. part. – podziel na równe części,

(dos.) aeq. = (doses) aequlaes – dawki (podziel na równe dawki)

Dragettae = drag. – drażetki

Sposób podania:

Per os – doustnie

Per vaginum – do pochwy

Per rectum – do odbytu

Injectio = Inj. – wstrzyknięcie

Intramuscularis injectio = i.m. – wstrzyknięcie domięśniowe

Intravenosum injectio = i.v. – wstrzyknięcie dożylne

Injectio subcutaneae = inj.s.c. – wstrzyknięcie podskórne